Het voorkomen van incidenten in de voedselketen is een hoofdbekommernis van het Agentschap. Alle inspanningen van de overheid en de operatoren ten spijt, is de realiteit dat het niet mogelijk is om incidenten in de voedselketen en uitbraken van bepaalde dieren- en plantenziekten helemaal te voorkomen. Het Agentschap investeert daarom veel in preventie en tracht gepast en efficiënt te reageren op de kleinere en grotere incidenten die onze voedselketen en de gezondheid van dier en plant bedreigen.
Preventie
De dienst crisispreventie en crisisbeheer draagt op verschillende manieren bij aan het voorbereiden van het Agentschap.
- Simulatieoefeningen: Het simuleren en inoefenen van crisissituaties is een belangrijke tool om de expertise omtrent het beheren van incidenten in de voedselketen op niveau te houden. Zo’n expertise is niet alleen voor de medewerkers van het FAVV belangrijk (door opleiding en oefeningen), maar ook voor de operatoren. Uit elke oefening worden de nodige lessen getrokken om de aanpak van een reëel incident te verbeteren.
- Operationele middelen: Het beheren van een incident vergt dikwijls bijzondere middelen en uitrusting. Dergelijke hulpmiddelen openen nieuwe bestrijdingspistes of maken een efficiëntere aanpak mogelijk. Afhankelijk van wat beschikbaar is op de markt, koopt het FAVV de nodige uitrusting of middelen aan (bijv. een GIS-applicatie) of sluit het wachtcontracten af die een gegarandeerde levering van een dienst of van uitrusting verzekeren (bijv. een contract voor het doden van pluimvee, beschermingsmateriaal, vaccins).
- Samenwerking met het Nationaal crisiscentrum (NCCN)
Het NCCN bekleedt binnen het federale bestel een sleutelpositie op het vlak van de noodplanning en het crisisbeheer. Het FAVV rekent sterk op het Crisiscentrum en de andere structuren voorzien in de federale noodplanning (o.a. de gouverneurs, de civiele veiligheid, de politie) om grote incidenten in de voedselketen mee te beheren. Het FAVV neemt deel aan de oefeningen die het NCCN regelmatig organiseert. - Captatie van signalen
Het Agentschap probeert potentiële crisissignalen zo vroeg mogelijk te capteren. Dit zijn informatie-elementen die mogelijk de voorbode zijn van een incident dat zich ontwikkelt. Het is zaak om deze signalen zo snel mogelijk op te pikken en te herkennen, zodat er snel en gepast kan gereageerd worden. Deze captatie gebeurt door alle directies van het Agentschap en betreft zowel interne als externe datagegevens en bronnen. Vanuit de dienst crisispreventie en crisisbeheer wordt onder meer aandacht besteed aan data profilering op basis van de vele gegevens waarover het Agentschap beschikt.
Incidentenbeheer
Ondanks de sterk toegenomen veiligheid van de voedselketen in de hele EU, zijn er ook na de dioxinecrisis voldoende voorbeelden geweest van kleine en grootschalige problemen. Daarbij zijn gevaarlijke substanties of kiemen ongewild in de voedselketen terechtgekomen of was er sprake van fraude met grondstoffen, levensmiddelen of technische hulpmiddelen.
Gezien het beleidsdomein van het Agentschap de hele voedselketen betreft, kunnen zorgwekkende gebeurtenissen en incidenten vele vormen aannemen en zeer verschillend zijn van aard en omvang. Hun impact zal mee bepaald worden door waar ze zich voordoen in de voedselketen en welke de aard is van de betrokken substantie, agens, grondstof, levensmiddel, enz.
Het FAVV heeft een aangepaste crisisstructuur en specifieke crisisprocedures uitgewerkt die helpen de veiligheid van de consument maximaal te garanderen. Enkel door efficiënt te reageren en onmiddellijk de gepaste maatregelen te nemen kan het betrokken risico immers snel beperkt worden.
De onderstaande documenten geven een kort overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen en incidenten die door de dienst crisispreventie en -beheer behandeld werden.