PFAS – Milieuverontreiniging in de regio Zwijndrecht

Recent werd het FAVV op de hoogte gebracht van de milieuverontreiniging (PFAS) in het Vlaams Gewest rond het bedrijf 3M in de gemeente Zwijndrecht.
Onderzoek naar milieuverontreiniging valt onder de bevoegdheid van de Gewesten. Wat betreft de verontreiniging in Zwijndrecht heeft het FAVV zelf contact opgenomen met OVAM om meer concrete informatie te bekomen over de aard en de omvang van de verontreiniging (vastgestelde waarden, getroffen regio,…).
Het FAVV heeft daarnaast ook een spoedadvies aangevraagd bij het Wetenschappelijk Comité. Bij gebrek aan Europese normen, adviseerde deze groep in 2017 het FAVV over de actielimieten van PFOS in verschillende categorieën levensmiddelen. Het FAVV baseert zijn beleid op deze limieten. Het doel van dit nieuw advies is om deze actielimieten te herbekijken, ook naar aanleiding van het advies dat in 2020 door EFSA werd gepubliceerd met betrekking tot PFAS. Het Wetenschappelijk comité bestaat uit een groep van experten en wetenschappers die onafhankelijk werken en het FAVV adviseren over verschillende onderwerpen die te maken hebben met de veiligheid van de voedselketen.
Op basis van de al deze elementen en naast haar algemeen monitoringsplan zal het FAVV een specifieke monitoringsactie kunnen uitvoeren.
Binnen de voedselketen houdt het FAVV een algemeen toezicht op PFAS, en dit al meer dan 12 jaar. In die periode zijn er meer dan 450 stalen genomen en geanalyseerd op PFAS, waarbij geen enkel resultaat wees op de verontreiniging van bepaalde levensmiddelen. Het FAVV blijft monitoren en neemt indien nodig acties om de consument te beschermen.


1. Wat zijn PFAS en PFOS?

Perfluoralkylstoffen (PFAS) zijn synthetische chemische stoffen die vaak worden gebruikt in de industrie. Deze chemische verbindingen worden door de mens gefabriceerd en zijn niet biologisch afbreekbaar. Van bepaalde PFAS is bekend dat zij zich ophopen in het lichaam van levende wezens en toxische effecten veroorzaken.
PFOS is een afkorting voor PerFluorOctaanSulfonaten. Dat zijn chemische stoffen die behoren tot de groep PFAS.


2. Wie beheert milieuverontreiniging in België?

Het zijn de Gewesten die bevoegd zijn voor milieuverontreiniging. Dit valt niet onder de bevoegdheid van het FAVV. De (mogelijke) impact op de voedselketen wordt beheerd door het FAVV.


3. Voert het FAVV controles op PFAS in de voedselketen?

Ja, het FAVV voert controles uit op PFAS via zijn algemeen controleprogramma. Het FAVV neemt stalen van levensmiddelen doorheen de hele voedselketen, van de landbouwer tot in de winkel en dit verspreid over het hele grondgebied van België. Indien er ergens in de keten een non-conformiteit wordt opgemerkt neemt het FAVV de gepaste maatregel om de consument te beschermen. Het FAVV is enkel bevoegd voor producten die in de handel terechtkomen en niet op producten (groenten, eieren,…) die particulieren zelf telen.
Sinds 2008 voert het FAVV controles uit op de aanwezigheid van PFAS in de voedselketen , waarbij geen enkel resultaat wees op de verontreiniging van bepaalde levensmiddelen.
Naast deze monitoring ziet het FAVV ook toe op de implementatie van de autocontrole in de bedrijven.


4. Verantwoordelijkheid van de bedrijven

Bedrijven dragen in de eerste plaats zelf de verantwoordelijkheid om veilige producten aan de consument te verkopen. Indien noodzakelijk dienen zij ook zelf analyses uit te voeren. Bedrijven die problemen vaststellen zijn bovendien verplicht om dit te melden aan het FAVV.


5. Wie kan advies geven of maatregelen nemen voor privé-moestuinen en volkstuinen?

Groenten en fruit die worden geteeld in privétuinen, de eieren van eigen kippen,… behoren tot de privésfeer en maken dus geen deel uit van de voedselketen. De controles of het advies hierover vallen daarom onder de bevoegdheid van de regionale overheid. Raadpleeg de officiële communicatiekanalen van de lokale besturen om op de hoogte te blijven van meest recente adviezen.


* Naar aanleiding van de PFOS-vervuiling in Zwijndrecht kondigt de Vlaamse overheid een reeks voorzorgsmaatregelen aan. Meer info via: https://www.vlaanderen.be/pfos-vervuiling-zwijndrecht