Dierlijke productie

Het FAVV controleert via zijn controleprogramma en de operatoren controleren via hun autocontrolesysteem of de visserijproducten (vrije of gekweekte vis en schaaldieren uit de zee of uit zoet water) en tweekleppige weekdieren aan de gezondheidsnormen voldoen. 

De naleving van de gezondheidsnormen is gebaseerd op een controle van: 

1. de versheid. De versheidscontrole is gebaseerd op een organoleptische beoordeling die bestaat uit een visueel onderzoek. Als de organoleptische beoordeling twijfels doet rijzen over de versheid van de vis, worden laboratoriumtests uitgevoerd om het gehalte aan totale vluchtige basisstikstof (TVBN) en aan trimethylaminestikstof (TMA-N) te bepalen.
2. histamine. Het van nature in vis aanwezige histidine kan door bepaalde bacteriën worden omgezet tot histamine. Bepaalde vissoorten zoals tonijn, makreel, sardines, haring, ansjovis, … bevatten veel histidine. Hoge gehaltes aan histamine kunnen ontstaan als de vis in verkeerde omstandigheden wordt gehanteerd of bewaard (bv. bewaren bij een te hoge temperatuur). Het consumeren van vis die hoge gehaltes aan histamine bevat, kan vergiftigingsverschijnselen veroorzaken (misselijkheid, huiduitslag, hoofdpijn, maag-darmklachten, ...). Histamine wordt niet vernietigd bij het koken of bakken van vis. Gekoeld bewaren van verse vis (0-4ºC) is dus een zeer belangrijke maatregel om histaminevorming tot een minimum te beperken.
3. de aanwezigheid van residuen en contaminanten. Bv. residuen van farmacologisch werkzame stoffen, niet-toegelaten of verboden stoffen of pesticiden, dioxines, zware metalen (bv. lood, cadmium, kwik)... 
4. microbiologische criteria. E.Coli, coagulasepositieve stafylokokken in van schaal ontdane schaaldieren, in van schelp ontdane weekdieren, en in hun producten.
5. de aanwezigheid van mariene biotoxines, in het bijzonder in tweekleppige weekdieren. Om zich te voeden vangen tweekleppige weekdieren (bv. mosselen, oesters, sint-jakobsschelpen) microalgen (fytoplankton) door zeewater te filteren. Sommige soorten fytoplankton produceren toxines die zich ophopen in weekdieren; mariene biotoxines. Het consumeren van weekdieren waarin zich mariene biotoxines hebben opgehoopt, kan bij mensen ziekten veroorzaken. Verschillende syndromen zijn mogelijk: zenuwaandoeningen en verlammingsverschijnselen (PSP: Paralytic Shellfish Poisoning), desoriëntatie en geheugenverlies (ASP: Amnesic Shellfish Poisoning), braken en diarree (DSP: Diarrhetic Shellfish Poisoning).
6. de aanwezigheid van parasieten. Voordat de exploitant van de levensmiddelensector zijn producten in de handel brengt:
   1. voert hij een visuele controle uit om de aanwezigheid van zichtbare parasieten (bv. larven van nematoden van de soort Anisakis) op te sporen. 
   2. vriest hij de visserijproducten die bestemd zijn om rauw te worden geconsumeerd, evenals de producten die gemarineerd, gezouten werden en/of een andere behandeling (bv. roken) hebben ondergaan, in wanneer deze behandeling onvoldoende is om levensvatbare parasieten te doden. Wanneer ze in de handel worden gebracht, moeten voornoemde visserijproducten, behalve wanneer ze aan de eindverbruiker worden geleverd, vergezeld gaan van een document waarin staat welk soort vriesbehandeling ze hebben ondergaan.

Het in de handel brengen van giftige vissoorten (bv. tropische vissen, zoals de maanvis) is verboden.

Naast de controle van de gezondheidsnormen monitort het FAVV ook de Belgische productiegebieden voor levende tweekleppige weekdieren. Deze monitoring is gebaseerd op de beoordeling van een gezondheidsonderzoek dat vóór de opening van het productiegebied wordt uitgevoerd.

Meer informatie: Omzendbrief over de indeling, de monitoring en het beheer van productie- en heruitzettingsgebieden voor levende tweekleppige weekdieren (PCCB/S3/1626565).

Een producent (visser) mag kleine hoeveelheden levende visserijproducten afkomstig van aquacultuur of zoetwatervisserij en visserijproducten gevangen op zee (eventueel na één of meer van de volgende bewerkingen aan boord van het vaartuig: doden, uitbloeden, ontkoppen, strippen, ontdoen van vinnen, koelen en/of onmiddellijk verpakken) rechtstreeks leveren aan de eindconsument of de plaatselijke detailhandel (inclusief de horeca). Deze rechtstreekse levering geldt voor vis en schaaldieren, maar niet voor tweekleppige weekdieren. 

De rechtstreekse levering van visserijproducten gevangen op zee is beperkt tot 500 kg per aanvoer en van levende visserijproducten uit aquacultuur of zoetwatervisserij tot 20 000 kg per jaar. 

De producent die rechtstreeks levert aan de consument of aan de plaatselijke detailhandel (inclusief de horeca) moet de reglementaire bepalingen vastgesteld in bijlage I van de Verordening (EG) 852/2004 en in artikel 15 van het KB van 7 januari 2014 naleven.

Voor de verkoop of de levering van grotere hoeveelheden (> 500 kg per aanlanding of > 20 000 kg/jaar) moeten visserijproducten aan een officiële (steekproefsgewijze) controle worden onderworpen in een vismijn of op een andere door het Agentschap aanvaarde plaats.

Meer informatie: Omzendbrief met betrekking tot de rechtstreekse levering, door een primaire producent, van kleine hoeveelheden van sommige levensmiddelen van dierlijke oorsprong aan de eindverbruiker of aan de plaatselijke detailhandel (PCCB/S3/EH/1260681).

Europese wetgeving

Raadpleeg de geconsolideerde versie via deze link

• Verordening (EG) nr. 852/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 inzake levensmiddelenhygiëne.
  (CELEX-nummer - 32004R0852)
• Verordening (EG) nr. 853/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 houdende vaststelling van specifieke hygiënevoorschriften voor levensmiddelen van dierlijke oorsprong (secties VII en VIII). 
  (CELEX-nummer - 32004R0853)
• Verordening (EG) nr. 2074/2005 van de Commissie van 5 december 2005 tot vaststelling van uitvoeringsmaatregelen voor bepaalde producten die onder Verordening (EG) nr. 853/2004 vallen en voor de organisatie van officiële controles overeenkomstig de Verordeningen (EG) nr. 854/2004 en (EG) nr. 882/2004, tot afwijking van Verordening (EG) nr. 852/2004 en tot wijziging van de Verordeningen (EG) nr. 853/2004 en (EG) nr. 854/2004. 
  (CELEX-nummer - 32005R2074)
• Verordening (EU) 2017/625 van het Europees Parlement en de Raad van 15 maart 2017 betreffende officiële controles en andere officiële activiteiten die worden uitgevoerd om de toepassing van de levensmiddelen- en diervoederwetgeving en van de voorschriften inzake diergezondheid, dierenwelzijn, plantgezondheid en gewasbeschermingsmiddelen te waarborgen. 
  (CELEX-nummer - 02017R0625)
• Uitvoeringsverordening (EU) 2019/627 van de Commissie van 15 maart 2019 tot vaststelling van eenvormige praktische regelingen voor de uitvoering van officiële controles van voor menselijke consumptie bestemde producten van dierlijke oorsprong overeenkomstig Verordening (EU) 2017/625 van het Europees Parlement en de Raad en tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2074/2005 van de Commissie wat officiële controles betreft. 
  (CELEX-nummer - 02019R0627)
• Verordening (EG) nr. 2406/96 van de Raad van 26 november 1996 houdende vaststelling van gemeenschappelijke handelsnormen voor bepaalde visserijproducten. 
  (CELEX-nummer - 31996R2406)

Belgische wetgeving

Raadpleeg de gecoördineerde versie via deze link

• Koninklijk besluit van 22 december 2005 tot vaststelling van aanvullende maatregelen voor de organisatie van de officiële controles van voor menselijke consumptie bestemde producten van dierlijke oorsprong. 
  (NUMAC-nummer - 2005023111)
• Koninklijk besluit van 13 juli 2014 betreffende levensmiddelenhygiëne. 
  (NUMAC-nummer - 2014018271)
• Koninklijk besluit van 30 november 2015 betreffende de hygiëne van levensmiddelen van dierlijke oorsprong. 
  (NUMAC-nummer - 2015018401)
• Koninklijk besluit van 7 januari 2014 betreffende de rechtstreekse levering, door een primaire producent, van kleine hoeveelheden van sommige levensmiddelen van dierlijke oorsprong aan de eindverbruiker of aan de plaatselijke detailhandel.
  (NUMAC-nummer - 2014018021)