Voeding komt voortdurend in contact met andere materialen. Het meest voor de hand liggend is de verpakking, directe verpakkingen maar ook secundaire verpakkingen.
Verpakkingen kunnen verschillende functies hebben zoals het levensmiddel beschermen tegen besmettingen van buitenaf, toelaten het product op een gemakkelijke wijze te verhandelen of te vervoeren, een goede kwaliteit van het levensmiddel behouden enzovoorts. Verpakkingen zijn ook belangrijk bij het overmaken van belangrijke informatie naar de consument. Denken we maar aan de samenstelling van het levensmiddel of de allergeneninformatie.
Naast de verpakkingen zijn er echter nog veel meer materialen waarmee een levensmiddel in contact komt.
Als we in onze eigen keuken rondkijken zien we van alles wat met levensmiddelen in aanraking komt, bvb. borden, kommen, bestek, spatels, maar ook het werkblad, de potten en pannen, de koffiekan, het stuk van de mixer dat in het levensmiddel komt, bakvormen, de binnenkant van het koffietoestel, bewaardozen, de barbecue grill, etc. De lijst is eindeloos.
En ook op industriële schaal, tijdens het productieproces is er voortdurend contact tussen het materiaal en de levensmiddelen, zo zijn er de leidingen, bakken, kleppen, zakken etc. Al deze materialen en voorwerpen zijn onderworpen aan zowel Europese als Belgische wetgeving.
In het ideaal geval is een voorwerp of een materiaal dat bestemd is om met levensmiddelen in contact te komen inert, m.a.w. gaan er geen stoffen uit dat materiaal of voorwerp over naar het levensmiddel.
De praktijk kan echter anders uitdraaien. Er kan er zich migratie of set off voordoen. Dit zijn processen waarbij ongewild stoffen vanuit het contactmateriaal in het levensmiddel terecht komen. Sommige situaties kunnen migratie bevorderen, bijvoorbeeld hoge temperaturen, contact met zure of vette levensmiddelen, een lange contacttijd etc.
De wetgeving stelt dat er geen bestanddelen mogen worden afgegeven in hoeveelheden die een gevaar zouden kunnen opleveren voor de gezondheid van de consument, of die de samenstelling van het levensmiddel of de geur, kleur, smaak etc zou veranderen.
Tijdens de fabricage van de contactmaterialen moeten alles in het werk gesteld worden om een veilig product te maken. Daarvoor moet een degelijk kwaliteitssysteem uitgewerkt worden. De keuze van de grondstoffen is belangrijk, het naleven van de procedures, en het uitvoeren van tests, de zogenoemde migratietesten.
In de wetgeving zijn ook bepalingen opgenomen die verband houden met de etikettering. Het is van belang dat een product kan getraceerd worden als er zich een probleem voordoet en natuurlijk ook dat de consument weet wat hij er wel mag mee doen en wat niet.
Het FAVV neemt al vele jaren stalen van contactmaterialen om die te laten testen op migratie. Het kan hierbij gaan om globale migratie metingen waarbij alles gemeten wordt wat er vrijkomt of om specifieke migratiemetingen waarbij gekeken wordt naar de migratie van één specifieke component.
In 2016 werden door het FAVV 1.100 monsternemingen uitgevoerd op contactmaterialen. Voorbeelden hiervan zijn globale migratietesten op plastiekmaterialen, migratie van lood en cadmium uit keramiek, migratie van weekmakers gebruikt in de dichtingringen van metalendeksel van bokalen, migratie van formaldehyde uit melamine voorwerpen (bvb kinderbordjes), migratie van bisfenol A uit zuigflessen, migratie van inktcomponenten, enzovoorts.
Globaal waren 98,5 % van de analyses conform.
Bron : naar een artikel in Nieuwsbrief FAVV Nr.46, pagina 5.
Meer info
Wetgeving
- Verordening (EG) nr. 1935/2004 (PDF) van het Europees Parlement en de Raad van 27/10/2004 inzake materialen en voorwerpen bestemd om met levensmiddelen in contact te komen en houdende intrekking van de Richtlijnen 80/590/EEG en 89/109/EEG.
(Nummer CELEX - 32004R1935 - voor de geconsolideerde wetgeving raadplegen)
- KB van 16/01/2006 (PDF) tot vaststelling van de nadere regels van de erkenningen, toelatingen en voorafgaande registraties afgeleverd door het FAVV. [BS 02/03/2006]
(Nummer NUMAC - 2005023114 - voor de gecoördineerde wetgeving)
- KB van 11/05/1992 betreffende materialen en voorwerpen bestemd om met voedingsmiddelen in aanraking te komen. [BS 24/07/1992]
(Nummer NUMAC - 1992025140 - voor de gecoördineerde wetgeving)
Omzendbrieven van het FAVV
- Omzendbrief met betrekking tot de uitvoering van verordening (EU) 2022/1616 betreffende materialen en voorwerpen van gerecycleerde kunststof bestemd om met levensmiddelen in aanraking te komen.
- Omzendbrief met betrekking tot materialen en voorwerpen bestemd om met levensmiddelen in aanraking te komen.
- Omzendbrief met betrekking tot verordening (EG) nr. 10/2011 van de Commissie van 14/01/2011 betreffende materialen en voorwerpen van kunststof bestemd om met levensmiddelen in contact te komen (Plastic Implementation Measure - PIM).
FAQ (PDF) Materialen en voorwerpen bestemd om met levensmiddelen in contact te komen.
Verbod op het eenmalig gebruik van bepaalde kunststofmaterialen (PDF)
Meer info
FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu :