Verkoop van plantaardige producten uit wildpluk of oogst uit particuliere tuinen aan operatoren

Onze natuur heeft heel wat te bieden en zit vol schatten die eetbaar zijn. Tijdens een ontspannende natuurwandeling worden vaak kruiden ontdekt die je gerechten thuis een nieuwe smaak geven, bessen worden geplukt als tussendoortje en echte avonturiers durven wel al eens een eetbare paddenstoel uitproberen. Mensen met groene vingers gaan misschien wel aan de slag in hun eigen moestuin. Wat als de oogst in de moestuin of van de wildpluk beter meevalt dan gedacht? Mag je dit verkopen aan operatoren? Om de gezondheid van consumenten te beschermen bestaan er een aantal regels die de voedselveiligheid garanderen. Het FAVV helpt je op weg en zet alle regels en aandachtspunten hieronder op een rijtje.

Moet ik bij het FAVV gekend zijn?

Als particulier hoef je niet bij het FAVV gekend te zijn als je minder verbouwt dan ten hoogste 50 are aardappelen en hoogstamfruit of 25 are laagstamfruit of 10 are andere plantaardige producten voor consumptie.

Als de lokale en regionale wetgeving het toelaat, mag je plantaardige producten (uitzondering: kiemgroenten) uit je eigen tuin (fruit, groenten, noten, …) maar ook uit wildpluk (kruiden, bessen, paddenstoelen, …) verkopen aan operatoren (fabrikanten, horeca, detailhandels, …) zonder gekend te zijn bij het FAVV, zolang dit niet meer dan 20 kilo per dag is. Je mag m.a.w. per dag maximaal 20 kilo (voor alle plantaardige producten samen) verkopen, verdeeld over één of meerdere operatoren, zonder deze activiteit aan te geven bij het FAVV.

Opgelet, hou steeds rekening met lokale en regionale wetgeving die mogelijks beperkingen oplegt.

Als je meer verbouwt dan 50 are aardappelen en hoogstamfruit of 25 are laagstamfruit of 10 are andere plantaardige producten OF als je meer verkoopt dan bovenstaande limiet van 20 kilo/dag, moet je je activiteiten bij het FAVV registreren.

Merk op! Van zodra je de producten gaat bewerken of verwerken (noten kraken, kruiden malen, kruiden drogen, confituur maken, groenten inmaken, olie persen uit noten, …), moet je bij het FAVV gekend zijn.

Ter info: lees ook de brochure 'Veelgestelde vragen: groentetelers'

Waar moet ik rekening mee houden?

Als je plantaardige producten uit wildpluk of uit eigen tuin verkoopt aan operatoren, moet je je bewust zijn dat de producten op allerlei wijzen gecontamineerd kunnen zijn, bijvoorbeeld met vuil, insecten en bacteriën, maar ook met door dieren overdraagbare ziekten, residuen van gewasbeschermingsmiddelen en andere chemische contaminanten, … Dit kan een gevaar vormen voor de gezondheid. Hou hier zeker rekening mee !

Alvast volgende belangrijke aandachtspunten (niet-exhaustieve lijst) wanneer je aan wildpluk doet:

• Lokale en regionale wetgeving: Controleer de regels voor wildpluk in je regio; in sommige gebieden is wildpluk van bepaalde planten gelimiteerd of zelfs verboden;
• Pluk enkel eetbare en geen giftige planten(delen).
  • o Een (niet-exhaustieve) lijst van giftige kruiden en planten, paddenstoelen, … is terug te vinden op de website van de FOD Volksgezondheid Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu:
    www.health.belgium.be > Voeding > Specifieke voedingsmiddelen > Voedingssupplementen en verrijkte voedingsmiddelen > Planten; het betreft lijst 1 van KB 31/08/2021.
  • o Neem zeker ook een kijkje op de website van het antigifcentrum:
    https://www.antigifcentrum.be/natuur/planten/welke-planten-zijn-giftig
• Pluk alleen soorten die je zéker kent en in het juiste seizoen zodat ze het gemakkelijkste te identificeren zijn (uitzicht, standplaats, kleur, geur, …). Bij twijfel, niet plukken! Foutieve identificatie kan gevaarlijk zijn en leiden tot ernstige gezondheidsrisico’s;
• Controleer de planten op tekenen van schade, ziektes of besmetting door insecten voordat je ze plukt;
• Pluk op plaatsen die vrij zijn van chemische verontreinigingen zoals pesticiden, zware metalen en industriële vervuiling, en vermijd gebieden in de buurt van wegen, landbouwgronden, industriële sites, …;
• Pluk geen vruchten, kruiden of planten laag aan de grond, om te voorkomen dat ze besmet zijn met uitwerpselen van dieren zoals honden en vossen die ziektes kunnen overdragen (bv. de vossenlintworm);
• Was je handen grondig voor je gaat plukken en reinig en ontsmet het plukmateriaal (mesje, snoeischaartje, …) regelmatig;
• Gebruik propere, en indien nodig ontsmette, recipiënten (zoals emmers, doosjes, …) tijdens de oogst, het transport en de opslag; vuile recipiënten kunnen je geoogste producten contamineren;
• Hou tijdens het transport en de opslag de verschillende soorten planten gescheiden van elkaar om kruisbesmetting te vermijden;
• Hou indien nodig, je geplukte producten koel tijdens transport en opslag (gebruik bv. koelelementen of geïsoleerde tassen) om bederf en groei van schadelijke organismen te voorkomen;
• Beperk de tijd tussen plukken en leveren. Hoe korter deze tijd, hoe verser je producten blijven;
• Hou een logboek bij van waar en wanneer je hebt geplukt. Dit is nodig bij het traceren van de herkomst van je producten in geval van een voedselveiligheidsprobleem;

Hou ook rekening met de volgende aandachtspunten (niet-exhaustieve lijst) wanneer je in je eigen tuin teelt en oogst:

• Vermijd zo veel mogelijk het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Als je ze toch gebruikt, kies dan alleen toegelaten “gewasbeschermingsmiddelen voor niet professioneel gebruik”. De lijst met toegelaten gewasbeschermingsmiddelen en hun toepassing kan geraadpleegd worden op https://fytoweb.be/nl > Gewasbeschermingsmiddelen > Toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen raadplegen. Volg altijd de gebruiksaanwijzingen van de producent van de gewasbeschermingsmiddelen op (soort gewas, dosis, …) en respecteer de wachttijden voor het oogsten. Hou een gebruiksregister bij van de gewasbeschermingsmiddelen die je gebruikt (teelt, handelsbenaming van het product, datum van de behandeling, dosis per hectare, behandelde oppervlakte);
• Gebruik enkel goedgekeurde biociden (http://www.health.belgium.be > Milieu > Chemische stoffen > Biociden (pesticiden) > Welke biociden zijn toegelaten?);
• Gebruik meststoffen volgens de doseringen en andere instructies vermeld op het etiket;
• Let op met schadelijke onkruiden (zoals Datura sp.) die gifstoffen (bv. alkaloïden) produceren en daardoor de (landbouw)gewassen kunnen verontreinigingen;
• Sorteer de oogst en verkoop enkel producten zonder afwijkingen die mogelijk schadelijk kunnen zijn:
  • Rotte of beschimmelde appels kunnen het mycotoxine patuline bevatten: controleer appels visueel op schimmelgroei (ook inwendig in het klokhuis door een aantal appels doormidden te snijden) en gooi beschimmelde appels weg,
  • Verkoop geen aardappelen die groen zijn geworden, want deze bevatten het giftige solanine,
  • Verkoop geen beschimmelde, rotte, uitgedroogde, … groenten of fruit.

Wanneer je plantaardige producten bij een particulier aankoopt, moet je goed letten op de hygiëne, de veiligheid en kwaliteit van deze producten. Je bent zelf verantwoordelijk voor de producten die je in je inrichting binnenbrengt!

Zorg dat in je autocontrolesysteem alle mogelijke gevaren die de veiligheid van deze producten kunnen beïnvloeden, geïdentificeerd, geëvalueerd en beheerst zijn.

Koop enkel bij particulieren waarvan je weet dat zij goed op de hoogte zijn van de regels rond wildpluk, gewasbeschermingsmiddelen, … en dat ze in staat zijn om planten correct te identificeren, bij voorkeur door een gevolgde opleiding.

Ga tijdens de ingangscontrole minstens volgende zaken na (dit is een niet-exhaustieve lijst):

• Ga na of de producten niet op de lijst met verboden producten staan, zoals bv. giftige kruiden en planten, paddenstoelen, … Raadpleeg de lijst van de FOD (zie hierboven). Deze verboden producten mogen je inrichting niet binnenkomen!
• Vraag waar de producten geplukt werden; verifieer dat de producten bv. niet in de buurt van industriële sites, wegen of andere mogelijk vervuilde gebieden werden geplukt;
• Controleer de producten op schade, ziektes of insecten;
• Hou tijdens de opslag de aangekochte producten gescheiden van de rest van uw producten om kruisbesmetting vermijden;
• Respecteer bij het in de handel brengen, indien van toepassing, de handelsnormen (uitvoeringsverordening 543/2011*) voor groenten en fruit.

*Wordt vanaf 2025 vervangen door Gedelegeerde verordening (EU) 2023/2429 en de Uitvoeringsverordening (EU) 2023/2430

Bij twijfel, aanvaard de producten dan niet!

Registratie en traceerbaarheid

Noteer de wettelijke gegevens in uw register IN en voeg extra informatie toe zoals de locatie en/of de percelen van de oogst, … Zorg ervoor dat je altijd kunt traceren waar je producten vandaan komen. Dit is essentieel voor de voedselveiligheid.